واژه های ناب…….

سید جواد محزونی نامقی گفت:

عرض ادب جناب نیکوعقیده
نیکو فرموده اید که حلاوتی در مویرگ اصالتمان جاریست ،واقعا جای تاسف است ،حتی پدر بزرگها ومادر بزرگها(بی بی باباکلوها) بخاطر اینکه خاطر نازنین نوه ها مکدر نشود گاه سعی دارند بعضی واژگان را شهری تر ادا کنند. وقتی میشنوی درکنار آدم دوتا شمالی یا دوتا ترک زبان ویا…بمحض اینکه صحبتشان باسایر مخاطبین تمام میشو د با خودشان به گویش محلیشان محاوره میکنند ، دل آدم میگیرد که چرا ما باید ازگویش خودمان فراری باشیم ،در تهران چندبرادر بنام عیدی نامقی وجود دارد که در شب نشنیها ومجالس دیگر ،بمحض اینکه همدیگررا مورد خطاب قرار میدهند بالهجه ی نامقی صحبت میکنند هر پنج برادر مهندس در رشته های مختلفند واین برای حقیر خیلی جالب بود .کاش ما هم دست از خجالت برداشته با افتخار با همدیگر به زبان مادریمان صحبت کنیم.
ضمنا واژه ی کلغشوفکر کنم کلاغنشو باشد وپشسده هم به فرزند زن یا مردی اطلاق میشود که قبل از ازدواج مجدد بدنیا آمده است ومنظور (پیش زاده)است .
موفق باشید

مصطفی قانعی گفت:

سلام بر نیکو عقیده ی خوش ذوق.گفته ات قشنگ و بجاست .و هر کس روزی به اصل خودش بر میگردد.نیازی نیست که ما از زبان و لهجه ی خودمان گریزان باشیم و به نظر من[البته تاکید میکنم به نظر من]باعث افتخار است که به زبان اجدادمان صحبت کنیم و به ان پایبند باشیم.در ضمن با نهایت معذرت خواهی ازشما وسید عزیزمان به عقیده ی من کلغشو به معنای نشیمنگاه ومحل اتصال استخوانهای دو ران به هم میباشد.در زیر چندکلمه هم من اضافه میکنم.

مودبخ = مطبخ یا اشپز خانه

مینگال = داس

دسکله = داس کوچک

ورجیک = بِپَر

کلپک = پرتاب

رَزینه = نردبان

جَلَه = تگرگ

مینج = زنبور

درچه = پنجره

اَستکُ = استکان

اَتشبجَس = رعدوبرق

ناگفته نماند توضیح اقای محزونی در مورد پشسده خیلی کامل و بجا و دقیق بود.از شما نیزمتشکرم سید جان.

محمود فتوحی گفت:

آقای نیکوعقیده درودبر شما و قلمتان
زبان مادری منشأ هویت است و نه کسر شأن فرهنگی. در بارۀ گردآوری واژگان قبلا بحثهایی شد اما پی گیری نشد.
من هم بالغبر هزار کلمه گردآوری و با حروف فنوتیک آوانگاری کرده ام که امیدوارم از این مجموعه شما هم بتوانم به آن مجموعه بیفزایم. اما همۀانها باید به تأیید بزرگترها برسد چون تاآنجا که من تجربه کرده ام تفاوتهای جدی در تلفظ ی که منمأنوس هستم با برخی کاربردهای دوستان در همین حیتا وجود دارد.
این هم برخی از آن واژه ها و روش آوانگاری و معنا نویسی

أ َ (a) : حرف اضافه، به معنی «به». «أَ راه اُفتی»: به راه افتاد.
أ بر اُفتی (abar ofti) : به بر افتاد
أَجّاش (ajjāš) : هرگز، ابداً اصلاً . اجاش نمیُم
أَجیر (ajir): آماده، هشیار (آژیر)
از خادکو (az xad ko) :
از خادگر (az xad gar) : از خودگر. جستجو گر، فضول باشی،
إِشکاف (eškāf): کُمُد
أل أل(al al): رنگ سفید و سیاه
ألبِف(albef) : محکم زدن، زدن با شدت.
ألقاج (alδāj): پود ضخیم فرش
ألقیژ(alδizh) : محکم زدن، زدن با شدت.
ألَه (ala): به رنگ سیاه و سفید
ألیز(aliz) : ‌لگد اسب و الاغ
بَ لوک(baluk): زگیل،
بْتَوْ: (btaw): منطقۀ آفتابگیر، محل تابش نور آفتاب؛ بتاب
بذی(bzi) : به این؛ بدین
بْرْتَنگ (brtang) : پهلو، کنار؛ ‌ور برتنگش زَ : از کنارش [بدون اعتنا] رد شد.
برجَمَه (brjamah) (بارجامه)؛ شبیه خورجین که برای بار روی الاغ می¬گذارند.
بُق (boδ):
بکار د کار (bkar dkar) : فضول محل
بَل (ball) : مانند، مثل،
بلِّزَه(blleza) : رام، اهلی؛ بلزه کیردن: رام کردن و اهلی کردن گوسفند و گاو.
بلوسی (blowsi) : سیلی
بنچَستن (bnčstan) : نشستن
بوچ (bučč) :
بوک (bukk) :
بیده ‌(beydah): یونجه را می‌پیچند و برای علوفه خشک میکنند.
بینوج(beynuč) ‌: گهواره
پال پال(pā pāl): جست و جوی در خاک و خاکروبه
پَتَوَ (Patava) : (پای تابه)؛ پارچه‌ای که چوپانان دور ساق پا می‌تابند برای محافظت از سرما و ضربه.
پَخچ ‌( paxč ) : پخش و له : خاقانی : یعنی فکند به پای پیلش/ تا پخچ شود میان میدان.
پرخَو (parxav):‌‌‌ ‌روزنه
پُرَه(po~ra) : پاره، کم، اندک
پْلُونْگ (plung) : بغچه، پارچۀ بزرگی که علف یا جامه را در آن می بندند و معمولاً زنان روی سر حمل می کنند. ‌
پی سر گُی(pi sr gõy) : پشت سر گوینده؛ کسی که پشت سر دیگران حرف می زند.
پیگاه (pey:gāh): طویله
پیوال (peyvāl): ‌ ‌محل اتراق گله گوسفند
پیوال: ‌(peyval) ‌محل تجمع حیوانات، پیوال گوسفند. ‌
ترقَز: (trδaz): جا گذاشتن و فراموش کردن چیزی. (فعل: ترقز دَیَن)
تقَل (tδla): تقلب؛ جر زنی. (فعل: تقل دَیَن)
تُل (tõl) : فشار، هل
تلومب ‌( tlumb ) ‌: ابزاری برای کره گرفتن از ماست. پوست گوسفند به شکل یک کیسه که عمودی از سه پایه آویزان می شود و ماست را داخل آن ‌می‌ریزند و با یک همزن پره دار و با دسته بلند هم می‌زنند تا کره آن بر روی سطح دوغ جمع گردد. ‌
تُله (tõla) : فشار، هل
تنغل (tnδal): ‌ غلطیده
…………………….

نجمه عبداللهي گفت:

سلام خدمت جناب نیکوعقیده. تشکر از شعر زیبایتان و یه تشکر ویژه بابت موضوع شعر که باعث شد دوستان همت کرده و واژگان قدیمی را از گوشه کنار ذهنها بیرون بکشند.بسیار ایده قشنگ و جالب و مفیدی بود.
موکّی=پستانک
شُونی= کهنه بچه(مای بیبی :YY: )
لق لَوو= بچه قورباغه
قتَّه=شنا
گُیگیرد= کبریت
گوی= توپ
دِلینْگو= اویزان
چغری= نوعی در چوبی
خُلُرْ=جن
کُوَرَه= سبد
قِلِفْتی= کلوچه
شُگُمْبَه= سیرابی
دُلْ= سطل
کِلَفْ= فک

ناشناس گفت:

@سید جواد محزونی نامقی
سلام سید عزیز وتشکر بابت پیگیریهای جدی تو . همانطور که گفتم هیچ مرجعی بابت برخی وازه ها در دسترس نیست جز سوال از بزرگترهاو من باز در مورد کلغشو شک دارم ولی در مورد پیشسده با تایید اقا مصطفی یقین حاصل شد حق با شماست .ممنون

محمد نیکوعقیده گفت:

@مصطفی قانعی
سپاس اقا مصطفی و تشکر از نظر لطف شما واژه کلپک خیلی بجا و کاربردی بود در قدیم و تلفظش همیشه دستمایه طنز داشت. برقرار باشی همیشه ی ایام با شادمانی

محمد نیکوعقیده گفت:

@محمود فتوحی
درود جناب فتوحی عزیز و بسی تشکر بابت واژه های تکمیلی شما که با همکاری دیگر دوستان تقریبا نیمی از محتویات مطلب بعدی(واژه های ناب۲)لو رفت و از اینجا قسمت بعدی واژه ها زحمتشو میسپاریم به شما و انچه الباقی ماند در قسمت نظرات خواهیم اورد انشاا… یا حق

سید جواد محزونی نامقی گفت:

ببخشید بنده هم کلماتی چند تقدیم میدارم انشاالله مفید افتداگر در نگارش لاتین مشکلی بود می بخشید
اَنجی: (anji) مقداری کم *** اَخور(akhor) آخور
اَلمشنگه:alam sh ngh)) مغلطه *** اَمبار : (ambaz)انباز –رفیق
اِواش: (evash)یواش، آهسته*** اُلنگی: (olangi) چمنزار
اوقروت: (ovghroot) قره قروت*** بَلیش(ba lish) بالشت
بلّیشتی(bllishti) سرازیری تند*** بَلوک(balok) زگیل
بلیز(bliz) بلوز *** بجُشیَه(bejoshiyh) پخته شده
بیذّات: (biz zat)اصلا*** بهَنَه: (bhana h)ایراد ،بهانه
ترَزو(trazo) ترازو*** تَلخ (talkh) استخرکوچک
تلواش:(tal vash)تیکه ای جدا شده از چوب*** توی: (tooy)توت
تخمورغ :(tekhmorgh) تخم مرغ*** پتَک :ptak) )پا پیچ، اصطلا ح اصلی آن را نمیدانم
پیلُّک :pil lok) )پژمرده وچروکیده*** پرتَو: prtav))پرتو، یک شمای ِ اندک
پجغُل(pjghol)ریز ونامرغوب*** پوتی:poti)) پوتین
پررضا :pr rza) )بالغ*** پیَر :pyar))بابا ،پدر
پِشو:peshoo)) پیشان ، پشت*** پلوم:plom)) پلَم شدن ،انباشتگی آب
چَه کوش :chakosh))چکش*** چَه قو:chagho)) چاقو
چوک مَه:chok mah)) چکمه*** چیکچکی:((chik ch ki کارد آشپزخانه
دیگلو:diglo) )وسیله دستی وکوچک برای ریسندگی** دِوَ نَه:( (devan ahدیوانه
دشموم:dsh mom)) فحش ،دشنام*** دُشنَه:dosh na h) )دیشب
دخو رَو:dekho ra v)) بخواب*** دلشینگ: (dl sh ing)مقداری کم از چیزی
دستره:dstrah)) اره** دسترخو:dast r kho)) سفره کوچک (یعنی دست در خوان)
دسپِچَه:d spechah)) دست پاچه وعجول*** رسمو: rsmo))ریسمان
رویَه:ro yah))روده*** رِونجوک:revn jok) )لاغر ونحیف
رخِز:r khez)) خیش آهنی که هنگاه شخم به زمین فرو می رود** سینجَی: (sin jay)سنجد
سِو :sev) )سیب*** سیفتقُوی :sif t e ghoy)) سبدبزرگ بافته ازچوب
سبیس:s bis) )یونجه*** سفدال :s fedal)) سپیدار

سر پَ یی: (sr pa yee) دمپایی*** سِوو: sevoo))سایه بان
شوبدَر : shob dar))شبدَر*** شُوَه :shevah))سرازیر
شلُمبو :sh lom bo) )له وآبکی شدن*** شروا :sh rva)) شوربا
شلوپ پَس:sh lop pas)) صدای ضربه زدن به آب یا ضربه زدن خمیر در لگن
شلتاق :sh altagh)) بوی ادار گوسفند*** شَوش :shavsh)) شاخه باریک و تر درخت
شَخَه :sha khah)) شاخه*** شو مون :shov mon)) شب مانده ،غذاییکه شب بماند
فینجو:fin jo) )فنجان چینی** فیشُّک:fish shok)) کسی که در اثر سرماخوردگی فیش فیش میکند
فوحش :fo h sh)) دشنام*** قروت :gh root) )کشک
قروم بَس:ghrom bas) )صدای نا جور*** قدیفه:gh dif ah) )حوله حمام
قیماق:((ghey magh)سرشیر*** قاریشکه:gha rish kah) )فنجان لعابی یا پلاستیکی
گیلُک:gi lok)) گل آلود*** گالیش: (galish)کفش پلاستیکی
گُزَل: gozal))سفید*** گوشنه:gosh nah) )گرسنه
گلوار:g lvar) )سبدی گود که با شاخه مخصوص بافته میشودوبشتر برای حمل انگور آلوچه و…
گَه گَه: (gah gah):برادر*** لحُف:l hof)) لحاف
لوخ :lokh) )عریان ،لخت*** لیک لیک : lik lik)ا)حتمالا صدای اندک
مسکه :ms kah) )کره*** ملوَّث:mlov vas)) سرشار، سرریز
مِیدو:may do)) میدان ،صحرا*** مسقره: ms gh rah))مسخره
وَخِه:vakh eh)) بلند شو

فروغ مرادي گفت:

درود اقای نیکوقیده مثل همیشه زیباوقابل تامل بود.پاورقی شعرتون هم درفهم بیشتر شعر کمک بسزایی کرد.موفق باشید :gol:

محمود فتوحی گفت:

افعال خاص رودمهجنی
آیا شما تلفظ و معنی این فعلها را تأیید میکنید؟

درزیمین (drizmiyan): نرم باریدن باران
دکُّفْتَن(dkkoftan) : چپاندن، به زور چیزی را جا کردن.
بافْ دَیَن(bāf dayan) : با ضربه زدن
کُلْدَن(koldan) : کولیدن. بیل زدن باغچه و زمین
شُردَن (shordan) : شیار زدن
گلُنْدَن (glondan) : تکان دادن چیزی برای آن که چیزی از آن بیفتد. گلندن درخت برای ریختن میوه .

علی نجفی گفت:

جناب آقای دکترافعالی که شما نوشته بودید تا جایی که من شنیده ام همه اش به همین صورت است حالا بقیه دوستان اگر روایت متفاوتی از انها دارند باید بگویند.این افعال را هم میتوان به انها اضافه کرد:
دخُستَن(dkhostan):چیزی را به زور در جایی جا کردن(مترادف دکفتن)
ورجستَن(djestan):از جا پریدن،از جایی پریدن(مثلا از روی دیوار)
بجستَن(bjestan):فرار کردن،گریختن
بخِستَن(bekhestan):لیز خوردن
ورخِستَن(verkhestan):بلند شدن
بنچستَن(benchestan):نشستن
تنیستَن(tnistan):توانستن
انچه هم که جناب آقای محزونی نامقی گفتند تقریبا به تمامی در گفتار رودمعجنی ها استعمال میشود به همان شکل.در ضمن برای جمع اوری این واژه ها به نظرم اگر به صورت منظم و لغت نامه ای عمل کنیم شاید نتیجه ی بهتری بگیریم.طی یک سری مطالب سلسله وار از حرف «الف» شروع کنیم و برسیم تا حرف «ی».یک جور فرهنگ لغت رودمعجنی. و باز به نظرم اگر به شیوه ی فرهنگ لغت های لانگ من یا اکسفورد شرح کلمات همراه با مثال باشد در فهم آنها بسیار موثر خواهد بود مخصوصا برای کسانی این کلمات برایشان سخت غریبه است.

محمد نیکوعقیده گفت:

@سید جواد محزونی نامقی
سلام مجدد سید جان. حقا که با وجود شما حق مطلب ادا شد. پشتکارت مستدام باد.

محمد نیکوعقیده گفت:

@فروغ مرادی
درود سرکار خانم مرادی . تشکر از لطف شما کاش شما هم در حد بضاعت به این فهرست واژه ای اضافه میکردین. موفق باشید.

محمد نیکوعقیده گفت:

@علی نجفی
سلام علیک و علیک سلام بر شما علی اقا . تشکر از نظرتان و پیشکشی بابت تنیستن و نمیستن ودکوفتن و دخوستن و کلا”…………!!!

مصطفی قانعی گفت:

سلام نجمه خانم عبد اللهی.شما زحمت کشیدی دایی جان ولی در نظر اخرتان اشتباه زیاد داری.هم بعضی کلمات و هم معنی بعضی دیگر اشتباه است.امیدوارم دلخور نشی چون انتقاد معمولا باعث بهتر شدن کار میشود. دوست دارم انتقاد پذیر باشی.من به نظر خودم اصلاح میکنم.اگر من هم اشتباه میکنم لطفا دوستان من را راهنمایی کنند.
بی دماغ = قهر

رَوُ کردن = حفظ کردن

واسَووندَن = ساییدن

سردپیشنه = دنبال کردن . شما سیر نوشته بودید.

لحشُر = کثیف یا بهم ریخته.شما لهشر نوشته بودید.

چغل = زِِِِِبر

شلار دادن = هیکل و قیافه ی خود را به رخ دیگران کشیدن.البته اگر اشتباه نکنم.

تیندن = تنیدن یا برپا کردن .

نجمه عبداللهي گفت:

تشکر از دوستانی که واژه های اشتباه را اصلاح کردند. ممنون از دایی عزیز که راهنمایی فرمودند. البته من باید بگم که اکثر این کلمات که در خاطر من هست مربوط به زمان کودکی من است که پدر بزرگ و مادربزرگ زنده بودند. خدا رحمتشان کند مخصوصا مادربزرگ ( همون مار خدیجه معروف) تابستان ها یا عیدها که میرفتیم رودمعجن یا زمستانها که مشهد پیش مابودند خیلی از این لغات استفاده میکردند مثل همون واژه ارخلق که جناب نیکوعقیده برایشان ناآشنا بود اما مار خدیجه خیلی از آن استفاده میکرد یا مثلا ( گیگیرد)، برای همین اکثر این کلمه ها برایم آشنا هستند ولی ممکن است معنی بعضی آنها را اشتباه فهمیده باشم مانند همین اشتباهاتی که شما متذکر شدید . خدا رحمتش کند همیشه وقتی مشغول درس خواندن بودیم میپرسید (( رَو کردی)) و من فکر میکردم منظورش اینه که خوندی یا مرور کردی و چون گوشهایش سنگین بود و ما حوصله سوال و جواب نداشتیم با یه سر تکان دادن خودمون رو خلاص میکردیم.( افسوس کاش بیشتر قدرشون رو میدونستیم). اما در خصوص سر دپیشنه اشتباه تایپی رخ داده وگرنه منظورم همون بوده که شما نوشتنی. و اما در خصوص واژه جنوم مرگ، آقای محزونی احتمالا همینطور که شما نوشتین درسته و همینطور جهیل و علفچی. ببخشید که نظر طولانی شد باز هم ممنون از همه دوستان به خاطر تذکرشان. :gol: :gol:

پروین مدرسی گفت:

سلام خدمت شماجناب آقای نیکو عقیده .
بسیار عالی بود .
من که بسیار استفاده کردم و حتی یک نسخه هم واسه خودم پرینت گرفتم. دستتون درد نکنه . امیدوارم ادامه پیدا کنه. :gol:

محمد نیکوعقیده گفت:

سرکار خانم مدرسی تشکر بابت نظر لطف شما . چه خوب بود شما هم چند واژه به این لیست پیوست میکردید. ابولیلی جناب مدرسی بجا بود و از قلم همه دوستان افتاده بود. حق یارتان