موقوفات در رودمعجن
سلامی دوباره، به گرمی آفتاب آخرین روزهای تابستان رودمعجن
متن زیر در مورد موقوفات رومعجن از طریق خانم آرزو علومی بایگی (از پژوهشگران شهر بایگ) به دست من رسیده، که حاوی اطلاعات جامع و جالبی می باشد. منبع این اطلاعات اداره اوقاف تربت حیدریه است. ضمن تشکر از ایشان شما را به خواندن این متن در ادامه مطلب دعوت می کنم:
سنت حسنه ی وقف در رودمعجن به گذشته ها بر می گردد.موقوفات در رود معجن بیشتر از نوع وقف عام و اولادی می باشد ،وقف عام به این منظور بوده است که واقفان مانند ثروت اندوزان در قروت دنیوی غرق نشوند .بلکه حد وسط را دنبال نمایند . بیشترین وقف ها و مصارف اوقاف در این روستا با توجه به اسناد وقف نامه ها مربوط به مساجد و عزاداری برای ائمه ی هدی به ویژه سرور سالار شهیدان حضرت اباعبدالله (ع) تعلق می گرفته است.
در این روستا موقوفه هایی وجود دارد که از لحاظ تاریخی یک سند تاریخی و هویت فرهنگی به حساب می آید..با توجه به این مطالب و به طور خلاصه می توان علل روی آوردن و توجه مردم رودمعجن را به وقف در این عوامل یافت :
۱- از نظر عقیدتی و مذهبی و نزدیک شدن به خدا و ائمه از طریق وقف ؛ مردم رودمعجن مانند بیشتر ایرانیان دنیا را مزرعه اخرت می دانند .
۲- باقی گذاشتن نام نیک از خود پس از مرگ.
نام نیک گر بماند ز آدمی به کز او ماند سرای زرنگار
-متوسل شدن به ائمه و اولیاء خدا از طریق نذر،نیاز و وقف قسمتی یا تمام اموال و املاک خود .
– داشتن باقیات الصالحات در این دنیا پس از فوت
-برآوردن نیاز های اساسی و تامین اجتماعی و رفاه برای هم نوعان
موقوفات در روستای رودمعجن عبارت اند از :
۱- موقوفه عباس رودمعجنی :
موقوفه عباس رود معجنی در آبادی رودمعجن دهستان بایگ تربت حیدریه واقع است .واقف ان حاج عباس رودمعجنی است که در آبادی رودمعجن ساکن و به کار کشاورزی و بیشتر باغداری مشغول بوده است .نوع و عین موقوفه فوق عبارت از :تمامی سه سهم[۱] (۷۲ ساعت آب ) از کل پنج سهم مزرعه ی چشمه فاش رودمعجن که بین شرکاء بر پنج قسمت مساوی با تمامی متعلقات شرعی و عرفی تقسیم شده ،می باشد .
واقف تولیت موقوفه را به عهده ی فرزندش آقا شیخ محمد ،پس از فوت او به شایسته ترین فرزند پسر او و بعد نسلاً بعد از نسل واگذار کرده است .در حال حاضر متولی موقوفه را مقید به زمان و مکان خاص نکرده است که از این قرار است :متولی ملک مزبور همه ساله بعد از وضع مخارج لازم موقوفه ،مالیات دولتی و برداشت یک عشر حق التولیه و سایر مخارج ملکی موقوفه از منافع و در آمد آن باقی مانده عایدی موقوفه را به جهت آمرزش مرحوم مغفور حاج محمد علی فرزند مرحوم کربلایی حسن رد مظالم بندگان بدهد ،همچنین متولی هر سال یک سوم منافع موقوفه را به فقرای اولاد مرحوم حاجی محمد علی و یک سوم هم به فقرای رودمعجن ببخشد .ثلث سوم را متولی باید در تعمیرات بناهای خیریه رودمعجن از قبیل حمام فمسجد ،حسینیه ،پل به مصرف برسانند .صیغه ی وقف در مورخه ۱۴ رمضان سال ۱۳۴۲ ق جاری گردید ه .اصل وقف نامه که سند عادی بوده در نزد محمد عیلامی ساکن رودمعجن نگهداری می شده است .در تاریخ فوق رونوشت وقف نامه برابر با اصل گردیده و تحویل اداره اوقاف تربت حیدریه شده است .در حال حاضر موقوفه جز املاک متصرفی می باشد و از جانب کارشناس اجارات اداره اوقاف تربت حیدریه به اجاره واگذار می گردد.اهمیت این موقوفه در این است که واقف به رفاه عمومی توجه داشته است و از طرفی به آمرزش اموات از طریق خیرات و وقف اهمیت می داده است .
۲- موقوفه زهرا خانم :موقوفه زهرا خانم که از نوع وقف عام و دایم می باشد در آبادی رودمعجن بخش بایگ واقع است :واقفه ی آن زهرا خانم دختر مرحوم میرزا علی بوده ،که در رودمعجن سکونت داشته ،دیگر مشخصات واقفه معلوم نیست .او در سلامت کامل و ثبات عقل و رضایت خاطر همگی و تمامی یک قطعه باغ مشجر در شیب بر رودمعجن و دو قفیز[۲] زمین کشاورزی (۶۶۶ متر زمین ) واقع در مزرعه الیش علیای تهرود جوی بهادر محدود به زمین حاجی لطفعلی است . این چنین وقف نموده است :که متولی پس از کسر مخارج لازمه مورد وقف و برداشت یک عشر حق التولیه از درآمد و منافع موقوفه باقی مانده منافع را صرف تعذیه داری برای خامس آل عبا ابا عبدالله حسین علیه السلام نماید .واقفه نظارت بر موقوفه را به ملاعباس فرزند برادرش و تولیت آنرا به ملا علی فرزند ده باشی صادق و بعد از فوت متولی تولیت موقوفه را به دخترش محترم خانم واگذار کرده است فو بعد از فوت محترم خانم متولی موقوفه بزرگترین فرزند پسر ملا محمد علی و سپس نسلاً بعد نسل خواهد بود .
موقوفه زهرا خانم دارای سند عادی می باشد که در ماه رجب سال ۱۳۴۵ ه ق صیغه ی وقف جاری شده و وقف نامه ی مربوط به آن تنظیم گردیده است .اصل وقف نامه ابتدا در دست خود واقفه بوده .توسط پند نفر از اهالی رودمعجن امضا و انگشت شده ،فتوکپی برابر با اصل گردیده و چند سال بعد (۱۳۴۸ ه ق) تحویل اداره ی اوقاف تربت حیدریه شده است .متولی موقوفه ی زهرا خانم در حال حاضر اداره اوقاف می باشد .که عین موقوفه را به اجاره واگذار نموده است و حق الاجاره را دریافت ومطابق نیت واقفه به مصرف می رساند .مدت اجاره هم پنج ساله می باشد .
دیگر موقوفات رودمعجن عبارت اند از :
نام واقف |
مورد وقف و رقبات آن |
محل وقوع رقبات |
نحوه و محل مصرف منافع موقوفه |
متولی |
کربلایی فخر الدین |
یک قطعه باغ |
رودمعجن |
حقوق امام جماعت مسجد رودمعجن |
متصرفه |
ملا عبدالعلی |
۶ ربع آب و اراضی |
آبادی رودمعجن مزرعه در شیر |
تعذیه داری برای امام حسین (ع) محرم و صفر |
متصرفه |
عباس علی |
۲ قطعه زمین -نصف اصله درخت جوز در باغ قروتی |
رودمعجن |
تعزیه داری برای امام حسین (ع) ،سوخت حمام و مسجد رودمعجن |
متصرفه |
آقا شیخ حسنعلی |
۲ سهم آب و اراضی |
رودمعجن مزرعه زندگانی |
تعزیه داری برای امام حسین (ع ) در عاشورا |
متصرفه |
حاج عباس رودمعجنی |
۳سهم آب و اراضی |
رودمعجن مزرعه چشمه ی فاش |
رد مظالم بندگان |
متصرفه |
عباسعلی سلطان |
۱ سهم از مزارع قطار ،۲ سهم طاحونه ،۴ قفیز از باغ سرکاری |
رودمعجن |
تعزیه داری برای امام حسین (ع ) دهه عاشورا و وسط ماه صفر منزل واقف |
متصرفه |
حاج علی اکبر کریمی |
یک قطعه زمین -۲ سهم آب و اراضی –یک اصله درخت جوز |
مزرعه شو دره |
عزاداری برای امام حسین (ع) |
غیر متصرفه |
ابراهیم |
یک قطعه باغ |
رودمعجن |
تعزیه سید الشهداء رودمعجن |
متصرفه |
ملا ابراهیم و ملا محمد علی |
یک قطعه باغ |
رودمعجن |
تعزیه سید الشهداء رودمعجن |
متصرفه |
کربلایی حسن |
دو قطعه زمین |
رودمعجن |
روضه خوانی –اطعام فقراء رودمعجن |
متصرفه |
حسن رضا زاده |
یک سهم آب و اراضی |
رودمعجن |
تعزیه داری برای امام حسین (ع ) |
واقف در قید حیات |
سید حسن |
سه سهم آب و اراضی |
رودمعجن |
اطعام فقرا و رد مظالم رودمعجن |
متصرفه |
خیر النساء خانم |
یک قطعه زمین |
رودمعجن |
تعزیه داری برای امام حسین (ع) محرم در رودمعجن |
متولی روحانی رودمعجن |
حاج رمضان |
دو سهم آب و زمین |
رودمعجن |
تعمیرات حمام رودمعجن |
متصرفه |
زهرا خانم |
یک قطعه باغ و ۴ قطعه زمین |
رودمعجن |
تعزیه داری ایام ماه محرم رودمعجن |
متصرفه |
زینب |
سه قطعه زمین |
رودمعجن |
تعزیه داری ایام ماه محرم رودمعجن |
متصرفه |
ذوالفقار |
یک قطعه باغ |
رودمعجن |
تعزیه داری ایام ماه محرم رودمعجن |
متصرفه |
قربان |
یک قطعه زمین |
رودمعجن |
تعزیه ماه محرم و صفر رودمعجن |
غیر متصرفه |
سید کاظم |
یک قطعه زمین |
رودمعجن |
تعزیه داری ایام ماه محرم رودمعجن |
متصرفه |
بی بی زینب |
۵/۶ سهم آب و اراضی |
رودمعجن |
تعزیه داری ایام ماه محرم رودمعجن |
متصرفه |
کربلائی محمد جعفر |
یک قطعه زمین |
رودمعجن |
روضه خوانی رودمعجن |
متصرفه |
کربلائی محمد مهدی |
یک باغ و یک قطعه زمین |
رودمعجن |
تعزیه داری برای امام حسین رودمعجن |
متولی فرزند واقف |
[۱] -یک سهم آب برابر با بیست و چهار ساعت است .
[۲] – یک قفیز زمین در اصطلاح محلی برای ۳۳۳ متر زمین است.
با تشکر فراوان از جناب امید وار در گذاشتن این سند مهم وتشکر از پژوهش گر محترم همسایه امید انکه بتوانیم کل اسناد قدیمی رود معجن را در سایت گذاشته ومادام العمر نگهداری شود
با تشکر از شما
انتشار اسناد قدیم رودمعجن در اینترنت سبب دسترسی عمومی و ماندگار شدنشون خواهد شد. پیشرو این کار در حیتا آقای دکتر فتوحی بودند.
البته همونجور که در این متن هم اشاره شد نمونه این اسناد در اختیار بزرگان روستا نظیر جنابعالی می باشد که امید داریم در آینده اسناد بیشتری از تاریخ قدیم روستا را درسایت داشته باشیم.
یک وظیفه ای هم بر دوش ماست که نسبت به تنظیم و دسته بندی این اسناد اقدام کنیم که جزو برنامه های سایت می باشد.
بنام خدا
سلام
درود بر برادر بزرگوار جناب امیدوار.
قبل از هر چیز باید با تمام توان هر چند باعث جراحت دست گردد باید محکم به زنم به تخته بابت این حضور پر رنگ حضرت عالی در سایت حیتا. و بابت نشر این سند تاریخی و افتخار آمیز از شما تشکر می کنم. و همچنین از سر کار خانم آرزو علومی بایگی که این بزرگواری را کرده اند ممنون و سپاسگزارم.
….و اما آنچه به نظر من جالب است با توجه به اینکه در آنزمان اکثر انسانها پاکدست بوده اند و در خصوص حلال و حرام مقید بوده اند اما واقفین عزیز همه چیز را به خوبی توضیح می داده اند که اموال وقف در جاهای غیر ضرور خرج نگردد . و در آنزمان گویا مراسم عزا داری حضرت امام حسین ع در اولویت بوده است
لازم به توضیح است که در روستای فدیهه هم ملک وقفی زیاد است که متاسفانه عایداتش به دست اوقاف می رسد و چیزی گیر مردم فدیهه نمی آید البته در آن سالهایی که در آمدی داشت حالا که عایدات آن چنانی هم در کار نیست.
رفتند جماعتی که دانا بودند
در علم و عمل واقف و بینا بودند
از جانب ما سلام بر اهل قبور
آن جمع که غایبند در عین حضور. :gol:
ممنون شما همیشه به من لطف داشتید
البته زحمت اصلی این مطلب بر دوش خانم علومی بوده که لازمه یکبار دیگه ازشون تشکر کنم. تولید محتوای مفید و جامع اصلا کار ساده ای نیست.
سلام بر اهالی حیتا
آقای امیدوار متشکرم از درج مطلب .خوشحالم که این موضوع مورد قبول شما قرار گرفت و شد مطلبی برای حیتا
خواهش می کنم آقای عیلامی ،خوشبختانه با این همدلی و همیاری شما رودمعجنی ها دور از امکان نیست، من همسایه هم حق همسایگی رو ادا خواهم کرد
و سلام و دو صد درود بر آقای سلیمان استوار فدیهه شاعر شیرین سخن حیتا ، ممنون از نگاهتون …
درسته فدیهه هم موقوفات زیادی داره .متولی عایدات روستای فدیهه در ۳۰ سال اخیر حجت اسلام و المسلمین محمد حسین شریف ثانوی بودند که در موارد حیف و میل اراضی موقوفات و اخذ اسناد مالکیت و وصول اجاره بها تقریبا به نرخ روز و مهمتر از همه اینها اجرای دقیق نیت واقفین تلاش زیادی داشتند . در دوران متولی وقف بودن ایشان در فدیهه حدود ۲۸۰ تا ۳۰۰ در صد افزایش درامد در قسمت موقوفات داشتیم .لازم به ذکر است که ایشان حق التولیه هم اخذ نمی کردند و تمام کارهایشان در این زمینه تنها برای رضای خدا بود .رحمه الله علیه
جالب است بدانید که محمد شاه قاجار هم در آن زمان به فدیهه توجه خاص داشته اسنادش موجود است .
همیشه شاعر بمانید و سبز
با تشکر فراوان از خانم علومی برای اینکه این اطلاعات جالب توجه رو در اختیار حیتا قرار دادند و امیدوارم اگر اسناد یا نوشته های دیگری هم هست به تدریج در اختیار دوستداران قرار گیرد. و تشکر فراوان از مدیر که این روزها عجیب فعالیت میکنه و مایه ی امیدواری و دلگرمی ما شده. :gol:
سلام وخسته نباشید خدمت اقا محمد و خانم علومی مطالب جالبی بود
با عرض سلام و خداقوت خدمت اقای امیدوار و سرکار خانم علومی، مطلب بسیار جالب و جامع بود و نشان از تلاش فراوان سرکار است.امیدواریم همچنان پرتلاش و مفید باشید.اجرکم عندالله..
آقایان نجفی و عباسی خواهش می کنم ،بزرگوارید شما
بایگی عزیز اتحاد رودمعجنی ها همه جا قابل ستایش است،امیدوارم این سایت و اهالیش نمونه ای باشد برای ما مردم بایگ …انشالله زیر سایه شما،ماجور باشید و برقرار
بنام خدا
سلام
خواهر بزرگوار سر کار خانم آرزو علومی
به استحضار حضرت عالی برسانم من هم وبلاگی دارم تحت عنوان دلواپس فدیهه و کم و بیش مطالبی در خصوص روستای فدیهه در آن درج میگردد. با عنایت به اینکه شما فرموده اید. محمد شاه قاجار توجه خاص به روستای فدیهه داشته و اسنادش موجود است بسیار مشتاقم این اسناد را از نزدیک ببینم و اگر امکان پذیر است در وبلاگ دلواپس فدیهه در معرض دید دیگر همولایتیهایم قرار دهم. خواهشمند است از طریق آن وبلاگ نشانی خود را در اختیارم بگذارید تا از نزدیک شما را زیارت کرده و انشاالله بنوانیم قدمی مثبت برای روشن شدن سوابق تاریخی روستای فدیهه بر داریم. از شما ممنون و سپاسگزارم :gol: