چرا زن ثروتش را صلح شوهر می کرد؟

مصالحه نامه اموال زوجۀ حاج لطفعلی بیگ

سنت مصالحۀ اموال به این صورت بود که یک نفر (زن، شوهر، پدر) اموال خود را صلح به دیگری می کرد در ازای یک من نمک معدنی یا چیزی کم ارزش؛ به قول امروزیها سند می زد به نام دیگری، یا وکالت می داد. چرایی این سنت را از این سند می توان دریافت.

در این صلح نامه که حکم وصیت‌نامه را هم دارد خاور سلطان، همسر حاج لطفعلی بیگ که زن ثروتمندی بوده است اموال خود را صلح شوهرش کرده است. در برخی اسناد حاج لطفعلی بیگ (ف ۱۳۵۹قمری مدفون در مزار) ر ا با لقبهای «عمده الاشراف»، «عمده التجار» (بزرگتر بازرگانان) یاد کرده اند. که بیان گر موقعیت برجستۀ اقتصادی وی بوده است.

موصیه: (زن وصیت کننده)، در اینجا خاور سلطان. که مادر حاجی نایب، حاجی علی اصغر، هادی آقا و حاج علی اکبر ایزدی، جدۀ بزرگ سعید آق علی اکبر و همۀ ایزدی هاست. خاور سلطان چنان که از نامش بر می‌آید زن ثروتمند و مقتدری بوده است.

برای مشاهده اندازه بزرگتر ، روی تصویر کلیک کنید.

بسم الله الرحمن الرحیم

وصی و قائم مقام شرعی خود قرار داد علیا مکرمه خاورخانم سلطان صبیۀ مرحمت پناه مرحوم ملاحسنعلی زوج خود سرکار عمده الاشراف آقای حاج لطفعلی بیگ (دام اقباله العالی) را که بعد از فوت موصیه به وصایای زوجه بقرار ذیل با نظارت فرزند موصیه آقای علی اکبر (زیدَ عزه) عمل نماید مصالحۀ صحیحۀ شرعیه نموده موصیۀ مزبوره به زوج خود سرکار حاجی آقا همگی و تمامی معادل هشتصد تومان از مال الارث پدری و از قبالجات علی الصلح معلوم، مقدار یک من نمک معدنی و در ضمن عقد خارج لازم شرط نموده زوجه مر زوج خود را که بعد از فوت زوجه از عین المال زوج معادل صد تومان در مصارف دفن و کفن و سر خاک و تجهیز موصیه و آب و آتش و تعزیت داری صرف و خرج نماید.

و ایضاً مبلغ صد تومان در مصارف صوم و صلوه و خمس و سهم امام علیه السلام و رد مظالم موصیه برساند و مبلغ پانصد تومان حجۀ ابتیاع نماید خواه اینکه زوج خود مباشر نیابت شود یا دیگری را [به] نیابت بفرستد و ایضاً مبلغ یکصد تومان در حیات موصیه، مخارج ناخوشی و دوای موصیه نماید و باقی مخلفات موصیه را علی کتاب الله فیمابین ورثه تقسیم نماید و صیغۀ مصالحۀ بر مراتب مرقومه جاری شد بر سبیل وصیت نامچه تحریر شد.

و کان تحریراً بتاریخ دوازدهم شهر شوال المکرم سنه ۱۳۵۱قمری

بر حاشیه سند چند نفر به عنوان شاهد مهر و امضاء زده اند. از جمله دست خط و مهر شیخ عندلیب و دست خط و مهر سید اسماعیل حسامی

«قد وقع المصالحه و اقرت بالوصایه و اقر بالقبول مما فیه لدی حررها اقل سید اسماعیل حصامی رودمهجنی ۱۳۵۱»

قبلا این دو شخص را معرفی کردیم.